Dracaena reflexa Lam.
Danh pháp khoa học: Dracaena reflexa Lam.
Tên đồng nghĩa: Pleomele reflexa (Lam.) N.E.Br.
Họ: Asparagaceae (trước đây xếp vào Ruscaceae hoặc Dracaenaceae).
Tên thường gọi quốc tế: Song of India, Pleomele.
Tên thường gọi tại Việt Nam: Trúc bách hợp lá cong, Song bút.
1. Phân bố và sinh thái
Loài có nguồn gốc Madagascar, quần đảo Ấn Độ Dương (Mauritius, Réunion) và một số vùng nhiệt đới châu Phi. Cây thường phân bố ở rìa rừng ẩm hoặc các khu vực nhiều ánh sáng tán xạ, thích nghi tốt với khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt.
2. Đặc điểm hình thái
- Dạng sống: Cây bụi gỗ hoặc cây gỗ nhỏ, thường cao 3–4 m trong tự nhiên, khi trồng chậu thường 0,5–2 m.
- Thân: Nhiều nhánh, thân non màu xanh, về già hóa gỗ màu nâu xám. Các đốt thân có khả năng nảy mầm chồi bên.
- Lá: Mọc thành vòng xoắn ở đỉnh cành, phiến lá hình mác hẹp đến thuôn dài, dài 15–20 cm, rộng 2–4 cm, đầu nhọn. Lá xanh bóng, ở các dạng variegata có viền trắng hoặc vàng. Cuống lá ngắn hoặc gần như không cuống.
- Hoa: Tụ thành chùm hoặc tán nhỏ ở nách lá, màu trắng ngà, có mùi thơm nhẹ; tuy nhiên trong điều kiện trồng nội thất hiếm khi xuất hiện.
- Quả: Dạng mọng, hình cầu, đường kính khoảng 1–1,5 cm, chứa 1–2 hạt.
3. Sinh trưởng và sinh lý
- Dracaena reflexa là loài ưa sáng tán xạ, sinh trưởng tối ưu ở nhiệt độ 18–27 °C. Cây chịu được bóng bán phần nhưng sinh trưởng chậm hơn, lá nhạt màu nếu thiếu ánh sáng. Độ ẩm không khí trung bình đến cao (60–80%) thích hợp cho phát triển lá.
- Cây có hệ rễ chùm, phát triển tốt trong môi trường đất thoát nước. Đặc tính chịu hạn khá cao, nhưng nhạy cảm với úng nước kéo dài.
4. Nhân giống và trồng trọt
- Nhân giống chủ yếu bằng giâm cành hoặc chiết cành. Cành bán hóa gỗ dài 10–15 cm được giâm trong giá thể ẩm (hỗn hợp đất tơi xốp, xơ dừa, perlite) có khả năng ra rễ sau 3–4 tuần trong điều kiện ẩm độ cao.
- Trong trồng chậu, hỗn hợp đất giàu mùn, thoát nước tốt được khuyến nghị. Đất giữ ẩm vừa phải, tránh ngập úng. Tưới nước theo nguyên tắc để khô lớp đất mặt 2–3 cm rồi mới tưới.
5. Công dụng
- Cảnh quan: Được trồng phổ biến làm cây trang trí nội thất, ngoại thất, đặc biệt ở dạng variegata có viền vàng (cultivar “Song of India”).
- Sinh thái – môi trường: Có khả năng hấp thụ các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi trong không khí, được xếp vào nhóm cây có giá trị cải thiện chất lượng không khí trong nhà (theo nghiên cứu của NASA Clean Air Study).
- Phong thủy – văn hóa: Thường được coi là loài cây biểu tượng cho sự trường tồn và may mắn.
6. Hạn chế và độc tính
- Cây có chứa saponin, khi vật nuôi (chó, mèo) ăn phải có thể gây nôn mửa, tiêu chảy hoặc chảy nước dãi.
